Kendrick Lamar - DAMN.

Ο Kendrick Lamar ανέκαθεν κέντριζε το ενδιαφέρον. Ήδη από το 2010 ("Overly Dedicated" EP) έδωσε δείγματα καλλιτεχνικής φιλοδοξίας, μοναδικό αφηγηματικό ταλέντο και εννοιολογική συνοχή στις δουλειές του, που έδωσαν στον ίδιο και την ανεξάρτητη Top Dawg Entertainment την ευκαιρία να συνεργαστούν με την Aftermath Records και τον μεγιστάνα του hip-hop Dr. Dre.

Το project του Section 80 τράβηξε ακόμα περισσότερα βλέμματα στον χώρο, συμπεριλαμβανομένων και αυτών των θρυλικών ονομάτων του hip-hop (Pharrell Williams, Jay-Z) τόσο που το ντεμπούτο του αναμενόταν να καθιερωθεί ως κλασικός δίσκος του είδους. Και πράγματι, το "Good Kid M.A.A.D City" ήταν ακριβώς αυτό.

Μετά το "To Pimp A Butterfly" (διαβάστε την κριτική μας εδώ) έναν «jazzy» δίσκο, πυκνό σε περιεχόμενο και σε απόλυτη συνήχηση με την καίρια μουσική και πολιτική επικαιρότητα στις ΗΠΑ εν έτει 2015, ο Kendrick επιστρέφει με νέο album, με τίτλο "DAMN.".

Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι το "DAMN." είναι ο χειρότερος δίσκος του Kendrick Lamar μέχρι τώρα. Είναι κακός;  Σίγουρα όχι. Στην πραγματικότητα, μάλλον θα είναι πολύ καλύτερος από τις περισσότερες mainstream urban κυκλοφορίες της φετινής χρονιάς, αλλά οι δύο προηγούμενοι δίσκοι, κλασικοί του είδους, αναπόφευκτα τοποθέτησαν τον πήχη υπερβολικά ψηλά. Ο συγκεκριμένος λοιπόν έχει καλές στιγμές αλλά και αρκετά ψεγάδια.

Αυτή τη φορά φαίνεται ότι εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να απαντήσει στις αναφορές των ΜΜΕ στη μουσική του, ενώ δεν λείπουν ο θρησκευτικός συμβολισμός αλλά και ο κοινωνικός σχολιασμός.

Aπό τα καθαρόαιμα club hits έως έναν πιο συναισθηματικό ήχο, το φάσμα αυτού του project είναι ευρύτατο (π.χ. DNA., FEEL.). Η παραγωγή και η μίξη του δίσκου ποικίλλει ως προς την ποιότητα, κάτι πρωτόγνωρο για ένα album του Kung Fu Kenny. Οι προηγούμενες παραγωγές έφεραν την υπογραφή του Ali στην ηχοληψία, επί μακρόν συνεργάτη του Lamar και ήταν άψογες τόσο ως προς την τεχνική της μίξης όσο και την συνολική ποιότητά τους. Κοιτάζοντας τα credits εύκολα μια ακόμα απουσία γίνεται αμέσως αντιληπτή από το κομμάτι της μίξης: αυτή του Dr. Dre, γνωστού για το εξαιρετικό «αφτί» του – ο κάθε καλλιτέχνης θα ήθελε να επωφεληθεί από αυτό δοθείσης της ευκαιρίας.

Ας δούμε λοιπόν πιο αναλύτικά το track-listing (τα credits της παραγωγής μπορείτε να τα δείτε στο genius.com):

 

BLOOD. (παραγωγή Bekon & Anthony "Top Dawg" Tiffith)

Ο δίσκος ξεκινά με τα φωνητικά του Bekon και μια κινηματογραφική αίσθηση, με τον Kendrick να αφηγείται τη συνάντηση με μια ηλικιωμένη που μοιάζει χαμένη. Καθώς την πλησιάζει προσφέροντάς της βοήθεια, εκείνη του απαντά "έχεις χάσει κάτι... Τη ζωή σου". Το κομμάτι τελειώνει με ένα απόσπασμα από το δελτίο ειδήσεων του FOX news που κατακρίνει την εμφάνισή του στα BET Awards με το Alright, λέγοντας ότι επιβραβεύει τη βία ενάντια στα όργανα της τάξης.

Ο K.L., στην συνέντευξή του στον Zane Lowe στο Beats 1, αρνήθηκε να μιλήσει για την πραγματική σημασία πίσω από αυτό, ισχυριζόμενος ότι η τέχνη πρέπει να μιλήσει από μόνη της. Βλέποντας τους διαρκείς θρησκευτικούς υπαινιγμούς του δίσκου εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι η όλη συνάντηση συμβολίζει την πεποίθηση του ότι έχασε τον δρόμο του και τιμωρήθηκε γι’αυτό, ενώ η ηλικιωμένη συμβολίζει μια «ανώτερη γνώση», ή ακόμα και το θεό. Τα παραστρατήματα και οι αντιφάσεις είναι θέματα που επαναλαμβάνονται σε ολόκληρο το δίσκο. (8 στα 10).

 

DNA. (παραγωγή Mike WiLL Made It)

“I got loyalty, got royalty inside my DNA”: με ευθείς στίχους, το κομμάτι ανοίγει περιγράφοντας στοιχεία που ο Kendrick θεωρεί κομμάτι του DNA του - κάποια αντιφατικά (“war and peace inside my DNA”) - και κληροδότημα της καταγωγής του από το Compton (“I got hustle though, ambition, flow inside my DNA”), κάτι για το οποίο απολογείται αλλά παραδέχεται ότι δεν μπορεί να αλλάξει.

Στο δεύτερο μέρος του κομματιού (με μία εξαιρετική αλλαγή του beat δια χειρός Mike Will Made It) φαίνεται λιγάκι πομπώδης απαριθμώντας τα κατορθώματά του και προσπαθώντας να κατοχυρώσει τη θέση του ως του καλύτερου rapper εν ζωή. Προσωπικά πιστεύω ότι γίνεται κάπως αλαζονικός κάποιες φορές, συγκρίνοντας τον εαυτό του με τον Ιησού (“Yeshua's new weapon”) ενώ ο προφητικός λόγος του μάλλον είναι εκτός τόπου. Σε τελική ανάλυση, πρόκειται απλώς για μουσική... (7 στα 10).

 

YAH. (παραγωγή Sounwave, DJ Dahi & Anthony "Top Dawg"Tiffith)

Το κομμάτι ξεκινά με την κραυγή του Kid Capri (θρυλικός hip hop DJ) και ο τίτλος αναφέρεται ξανά στον Θεό “Yahweh”. Φοβερό το beat του κομματιού, ενώ το απόκοσμο sample και το drum break αναδίδουν μια ονειρική αίσθηση που μας μεταφέρει στη δεκαετία του ‘90, και η ερμηνεία του Kendrick σπάει το καλούπι τραγουδώντας σε ολόκληρο τον δίσκο με πολύ δημιουργικό τρόπο. Εδώ ξεκινά λέγοντας ότι βρίσκεται σε φάση αλλαγών, με σκοπό να απαλλαγεί από το περιττό «βάρος» στον στενό του κύκλο (“Keep family close, get money fuck bitches”).

Στο δεύτερο μέρος, αναφέρει το περιστατικό με το δελτίο του  FOX news, κατηγορώντας τους ότι χρησιμοποίησαν τη μουσική του προς δικό τους οικονομικό ώφελος, ενώ δεν λείπουν και μερικές ακόμα θρησκευτικές αναφορές: ισχυρίζεται ότι είναι Ισραηλίτης και ότι το χρώμα δεν είναι παρά μια λέξη, που δεν επηρεάζει αυτήν την ιδέα (“I'm an Israelite, don't call me black nomo”). Και συνεχίζει με ένα απόσπασμα από το Δευτερονόμιο, όπου ο Μωυσής απειλεί με τις 10 πληγές - ο Kendrick είναι πεπεισμένος ότι διανύουμε την ένατη! Μου αρέσει η αίσθηση του κομματιού συνολικά, αν και οι θρησκευτικές νύξεις στο δεύτερο μισό μπορεί να ξενίσουν κάποιους ακροατές, αλλά, όπως και να’χει είναι εκεί για όποιον ενδιαφέρεται... (7 στα 10).

 

ELEMENT. (παραγωγή Sounwave, James Blake & Ricci Riera)

Άλλη μια εισαγωγή από τον Dj Capri - με έντονα στοιχεία νοσταλγικού mixtape, με την καλή έννοια - και το beat είναι ένα εξαιρετικό μείγμα από samples, σκληρά drums και μπάσο, πολύ ταιριαστά με το στιλ του Kendrick (η ομάδα παραγωγής του πάντα καταφέρνει να βρει τον σωστό ήχο). Ο Kendrick επαναλαμβάνει ότι είναι ο καλύτερος rapper εν ζωή και προκαλεί τους υπόλοιπους σε ένα είδος μουσικής μονομαχίας  (κάτι που είχε ξανακάνει στον περιβόητο στίχο του Control). Το ρεφρέν είναι «πιασάρικο» αλλά υπάρχουν κάποια στοιχεία, ειδικά στα ad-libs, που ακούγονται κάπως βαριεστημένα. Άραγε προσπαθούσε ο K.Dot να μιμηθεί τον Drake ή και να τον ξεπεράσει στην «ειδικότητά» του; Όπως και να’χει, δεν τα κατάφερε τόσο καλά όσο ο Καναδός σε αυτόν τον τομέα και αυτό φαίνεται. (6 στα 10).

 

FEEL. (παραγωγή Sounwave)

Πότε θα σταματήσει ο Kendrick τα παιδιαρίσματα και θα βγάλει έναν ολόκληρο δίσκο με τον Sounwave, τον in-house παραγωγό της TDE; Οι δυο τους κάνουν απίστευτο ντουέτο όποτε δουλεύουν μαζί (βλέπε ADHD και Bitch Don´t Kill My Vibe). Το συγκεκριμένο κομμάτι σίγουρα ξεχωρίζει στον δίσκο και ο ήχος του μάλιστα ταιριάζει απόλυτα και στην προηγούμενη, πολύ καλή δουλειά του, το "To Pimp A Butterfly".

“Ain't nobody praying for me”. Αυτό είναι το κεντρικό θέμα εδώ και ο Kendrick το παρουσιάζει με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Τα drums και ακόρντα εμπνευσμένα από τη Bossa Nova αποτελούν το ιδανικό ηχητικό χαλί για τη φωνή του. Οι δε στίχοι φανερώνουν την πικρία του για τις θυσίες στον βωμό της τέχνης και για χάρη των fans, αλλά... ποιος τον στηρίζει σε τελική ανάλυση; (9 στα 10).

 

LOYALTY. (παραγωγή Dj Dahi, Sounwave, Terrace Martin & Anthony Top Dawg Tiffith)

Το κομμάτι ξεκινά με ένα εξαιρετικά δουλεμένο sample του Bruno Mars και τα φωνητικά του Dj Dahi που του δίνουν έναν υμνικό χαρακτήρα. Ο Kendrick ενώνει τις δυνάμεις του με τη Rihanna για να μιλήσει για την πίστη (όπως και στο YAH., όπου μιλούσε για το «ξεκαθάρισμα» του στενού του κύκλου).Έχω κάποια θέματα με το συγκεκριμένο track, όπως για παράδειγμα το συνολικό μιξάρισμα, που είναι κάπως μουντό του λείπει λάμψη τόσο στο beat όσο και στα φωνητικά της Rihanna, κάτι ασυνήθιστο για ένα τραγούδι του Kendrick.

Επίσης, κάποια από τα ad libs που οδηγούν στο ρεφρέν είναι οκνηρά και εκτός ρυθμού, κάτι που θα μπορούσε να είναι σκόπιμο αλλά προσωπικά δεν με κέρδισε. Στιχουργικά, το θέμα παρουσιάζεται απλά και ξεκάθαρα, μάλλον για κερδίσει εμπορική αντάποκριση, καθώς θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το επόμενο single από τον δίσκο, με τη RiRi ως ιδανική ρεκλάμα. (5 στα 10).

 

PRIDE. (παραγωγή Steve Lacy & Anthony "Top Dawg" Tiffith)

Όπως δηλώνει ο τίτλος, το κομμάτι ανοίγει περιγράφοντας το συναίσθημα της περηφάνιας σε α' πρόσωπο, σε rock ρυθμό (τα ρυθμικά στακάτα της κιθάρας και τα σκληρά drums ξεχωρίζουν, σε μία πολύ καλή σύνθεση του Steve Lacy). Το ρεφρέν είναι υπνωτιστικό, με το φαλτσέτο του Kendrick να δένει υπέροχα με την φωνή της Anna Wise, ένας συνδυασμός με πολύ καλό αποτέλεσμα σε παλιότερα projects (βλέπε την ενεργή συμμετοχή της στο TPAB).

Στο δεύτερο μέρος, ο Kendrick ερευνά την ιδέα ενός κόσμου όπου τα συναισθήματα θα μπορούσαν να εκφραστούν ελεύθερα, και όπου η υπερηφάνεια δεν θα ήταν κυρίαρχη όπως στην σύγχρονη κοινωνία˙μιλά ακόμα για άλλα πράγματα που ο ίδιος θα έκανε, όπως το να ενώσει όλες τις θρησκείες. Νομίζω ότι το mix του κομματιού είναι πολύ καλό, τίποτα δεν ακούγεται παράταιρο, ενώ τα φωνητικά είναι σε απόλυτη αρμονία με τη μουσική. Περνάει το μήνυμά του εύκολα, χωρίς περιττά ρίσκα. (7 στα 10).

 

HUMBLE. (παραγωγή by Mike Will Made It)

Αναπολογητικός – η πρώτη λέξη που μου ήρθε στο νου όταν άκουσα το πρώτο single του δίσκου, Humble. Ο ρυθμός, αν και απλός, με μια μελωδία πιάνου και drums 808, τραβούν την προσοχή και η ερμηνεία του Kendrick ρέει αβίαστα καθώς μιλάει για την ανέχειά του στο παρελθόν, σε αντίθεση με τώρα, μετά την φήμη που του χάρισε η μουσική, και για την αλλαγή στον τρόπο ζωής του. Η ειρωνεία του πράγματος έγκειται στο ότι είναι κάθε άλλο παρά ταπεινός, αλλά, αντίθετα, ζητά αυτό ακριβώς από τους άλλους ράπερ, αφού, κατά τον ίδιο, είναι ο καλύτερος στον τομέα. Την ίδια έλλειψη απολογητικής διάθεσης είχε επιδείξει και στο παρελθόν (βλέπε το “Michael Jordan” από το ντεμπούτο EP του, Overly Dedicated) αλλά τώρα, έπειτα από όλη την αναγνώριση και τα βραβεία, η βεβαιότητα και η αυτοπεποίθησή του δυναμώνουν. Άλλο ένα κομμάτι που ξεχωρίζει. (8 στα 10).

 

LUST. (παραγωγή DJ Dahi, Sounwave & BadBadNotGood )

Οι Dj Dahi, Sounwave και BadBadNotGood συνεργάζονται στην παραγωγή του κομματιού, και αυτό φαίνεται. Μία από τις καλύτερες παραγωγές του δίσκου. Τα αντεστραμμένα drums μας μεταφέρουν στη ρουτίνα μιας γειτονιάς-γκέτο, ενώ η αφήγηση αποτελείται από δύο εκδοχές: μία αντρική και μία γυναικεία. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι ο RAT BOY και ο Kendrick θα ακούγονταν τόσο καλά μαζί. Οι εναλλαγές στο ρεφρέν, αν και πειραματικές, είναι πολύ πρωτότυπες. Γενικά, στο δεύτερο μέρος του δίσκου αναλογίζεται την δική του καθημερινότητα και τα συναισθήματά του για την εκλογή (-έκπληξη για κάποιους) του Donald Trump, όχι τόσο θετική για την μαύρη κοινότητα (όπως και τόσες άλλες) στις ΗΠΑ. Μου αρέσει το ρεφρέν, και η απεικόνιση της καθημερινής ρουτίνας σε αυτές τις κοινότητες μοιάζει οικεία. (8 στα 10).

 

LOVE. (παραγωγή Teddy Walton, Sounwave, Greg Kurstin & Anthony "TopDawg" Tiffith)

Ένα από τα αγαπημένα μου κομμάτια από τον δίσκο. Απλό και επί της ουσίας. Αφιερωμένο στην αρραβωνιαστικιά του, με την οποία έχε βιώσει πολλές καταστάσεις και συναισθήματα πολύ βασικά σε μία σχέση, όπως η εμπιστοσύνη - “If I minimized my net worth, would you still love me?”- η φιλία -“You´re a homie for life”. Ο ρυθμός είναι ιδανικός για την επίκληση αυτών των συναισθημάτων και η φωνή του Zacari είναι πιθανότατα η καλύτερη σε όλο τον δίσκο. (9 στα 10: γιατί ένα καλό ερωτικό τραγούδι δεν χρειάζεται να είναι υπερβολικά βαθυστόχαστο και πολύπλοκο).

 

XXX. (παραγωγή Mike Will Made It, DJ Dahi, Sounwave & Anthony "TopDawg" Tiffith)

Το κομμάτι, χωρισμένο σε 3 μέρη, ξεκινά με ένα υπνωτιστικό beat από τον Mike Will Made It (θα έπρεπε να συνεργάζονται πιο συχνά!), και τον Kendrick στον ρόλο ενός προβληματισμένου νεαρού μαύρου, που είναι αποφασισμένος να γίνει rapper και δεν διστάζει  “I'll chip a nigga little bit of nothin'”. Στο δεύτερο μέρος, με μια αλλαγή προς έναν πιο επιθετικό, old-school και «West Coast» ρυθμό, ο Kendrick αφηγείται την ιστορία κάποιου από την παλιά του γειτονιά, που ζητάει τη συμβουλή του, καθώς σκέφτεται να εκδικηθεί τον θάνατο του μοναχογιού του: “K.Dot would you pray for me?”. Σε αντίθεση με αυτό που φαντάζεται ο τύπος, ο Kendrick συμμερίζεται τον θυμό του και την δίψα του για εκδίκηση, την οποία όμως ταυτόχρονα την θεωρεί πράξη δειλίας.

Τελικά ακούμε τον Kendrick να μιλά για τον έλεγχο της οπλοφορίας σε μια παρέα παιδιών, παραδεχόμενος τις αντιφατικές του σκέψεις πάνω στο θέμα.Όταν αποκαλύφθηκε το tracklisting του δίσκου, η παρουσία των U2 ως guest με γέμισε αμφιβολίες, αλλά τελικά το κομμάτι ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Οι U2 συμμετέχουν ακριβώς στο βαθμό που χρειάζεται, διατηρώντας την ισορροπία. Ο Bono ερμηνεύει απλά και ουσιαστικά το ρεφρέν, ενώ το τρίτο beat είναι το αγαπημένο μου σε αυτό το κομμάτι, χαλαρό και με τη γραμμή του μπάσου να ακολουθεί άψογα. Ο Kendrick συνεχίζει με στοχασμούς πάνω στην αμερικανική κοινωνία του σήμερα, μιλώντας για τη σύγχυση και  τον παραλογισμό που τη διακρίνει (εξού και ο τίτλος  XXX., όπως εξηγεί στη συνέντευξή του στον Zane Lowe, στην εκπομπή Beats 1). (8 στα 10).

 

FEAR. (παραγωγή The Alchemist)

Ο Alan the Alchemist, ένας από τους αγαπημένους μου παραγωγούς hip-hop, ενώνει τις δυνάμεις του με τον Kendrickσε αυτό το κομμάτι. Και η παρουσία του γίνεται αισθητή με το που ακούει κανείς τα απόκοσμα φωνητικά και τα drums, όπως συνηθίζει στις παραγωγές του-εξαιρετικός. Ο Kendrick εδώ περιγράφει την ιδέα του φόβου όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος, από τη σκοπιά κάποιου που κάνει κακό ωθούμενος από τον φόβο, όπως επίσης και τον φόβο του θανάτου, της απώλειας του υλικού πλούτου και  του Θεού.Μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο τα φωνητικά αντιστρέφονται στο αρχικό ρεφρέν, με την επανάληψη σε χαμηλό τόνο της φράσης "Why god, why god, do I gotta suffer?" (προς τους περίεργους και φανατικούς του ήχου που θέλουν να αντιστρέψουν ξανά αυτό το μέρος: μπορείτε να το ανακαλύψετε παρακάτω). Τέλος, η φωνή του εδώ είναι πολύ καλή. (8 στα 10, με την ελπίδα να ακούσουμε περισσσότερες συνεργασίες Kendrick/Alchemist στο μέλλον).

 

GOD. (παραγωγή by Ricci Riera, Sounwave, DJ Dahi, Bēkon, Cardo & Anthony "Top Dawg" Tiffith)

"This what God feel like". Το κομμάτι, παραγωγή του Cardo, εξετάζει αυτή την ιδέα, με έναν κάπως πομπώδη τρόπο: "Laughing to the bank like..." Η αλήθεια είναι ότι, βλέποντας τον τίτλο, περίμενα διαφορετικούς στίχους, αλλά και πάλι, τα φαινόμενα απατούν, όπως ξέρουμε. Έχω αρκετά θέματα με αυτό το track. Κατά τη γνώμη μου, είναι το χειρότερο του δίσκου. Το ρεφρέν είναι οκνηρό (ίσως λίγο περισσότερο vocoder θα ήταν η λύση;;), και η ερμηνεία παραγίνεται απλοϊκή κάποιες φορές, θυμίζοντας άλλοτε  κάτι από Drake (ξανά), και άλλοτε, παραδόξως, κάτι από Vic Mensa (οι πρώτες του δουλειές αξίζουν μια ακρόαση, αργότερα χάνει σε ομοιγένεια). Ποτέ δεν είχα πρόβλημε με την πρωτοτυπία του Kendrick μέχρι τώρα, οπότε αναρωτιέμαι αν αυτή η αλλαγή είναι σκόπιμη. Το instrumental μέρος δεν με πείθει, υπερβολικά «φαντεζί», ειδικά με δεδομένη τη θέση του ανάμεσα σε δύο πιο κλασικά  κομμάτι. (4 στα 10).

 

DUCKWORTH. (παραγωγή 9th Wonder)

¨Ενα τραγούδι για τις επιλογές και τις συνέπειές τους. Στιχουργικά, σίγουρα ένα από τα πιο αξιομνημόυνευτα του δίσκου, καθώς ο Kendrick επιδίδεται σε πραγματικό ρεσιτάλ αφηγηματικής δεινότητας. Και το γεγονός ότι κράτησε αυτή την ιστορία κρυφή μέχρι τώρα και την έντυσε με ένα beat του 9TH Wonder (ένας ακόμη θρυλικός παραγωγός του hip-hop) το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον.

Τι θα είχε συμβεί αν ο σημερινός ιδιοκτήτης της Top Dawg είχε σκοτώσει τον πατέρα του σε εκείνο το περιστατικό; Κατά τον Kendrick, τίποτα κακό˙ αλλά η μοίρα έκανε τα τερτίπια της και έτσι γίναμε μάρτυρες της ειρωνείας της. Ο τρόπος με τον οποίο δένει με την αρχή του δίσκου, προσδίδει συνοχή στο γενικό μήνυμα. (9 στα 10).

 

Ο αγώνας προς το πάνθεον της rap έχει ήδη αρχίσει. Το να θεωρείσαι ισάξιος των «Jays», «Pacs» και «Biggies» αυτού του κόσμου είναι ο διακαής πόθος πολλών, και, παρόλο που ο Kendrick έχει ήδη το προβάδισμα, με την συγκεκριμένη κυκλοφορία μοιάζει να αποκλίνει από τον στόχο του. Αναρωτιέμαι ποιό θα ήταν το αποτέλεσμα αν κομμάτια όπως τα DNA. και DUCKWORTH. είχαν αξιοποιηθεί σε έναν πραγματικά conceptual δίσκο με συνοχή και συνέπεια.

Ο Kendrick αφήνει πολλά θέματα ανοιχτά προς ερμηνεία και ίσως μερικές αποσαφηνίσεις σε κάποια από τα μηνύματα και ιδέες με τα οποία βομβαρδίζει τους ακροατές να βοηθούσαν στο να τραβήξει περισσότερη προσοχή. Μέχρι τώρα έχουν διατυπωθεί πολλές “θεωρίες συνωμοσίας”σχετικά με το πραγματικό νόημα και τον σκοπό του δίσκου. Αλλά, αν κρίνουμε αντικειμενικά το αποτέλεσμα που έχουμε στα χέρια μας, ο δίσκος στο σύνολό του ομολογουμένως δεν είναι από τους καλύτερους. Ίσως απλά ένας καλός δίσκος και τίποτα περισσότερο. Η ροή του είναι άψογη όπως πάντα, τα instrumental μέρη εξαιρετικά, αλλά η υλοποίηση κάποιων από τις ιδέες, καθώς επίσης και ο ηχητικός σχεδιασμός σε ορισμένα κομμάτια δεν είναι εφάμιλλος των πραγματικά καλών κομματιών του δίσκου, ενώ, συνολικά, υστερεί σε συνοχή.

 

Top Dawg Entertainment, Aftermath Entertainment, Interscope Records, 14.04.2017

 

=============================================================

 

EnglishVersion

 

Kendrick has always been an artist that sparked interest. From early 2010 (Kendrick Lamar EP, "Overly Dedicated" EP) he showed hunger and amazing story telling abilities and conceptuality that got him and his label (Top Dawg Entertainment) a chance to join a venture with Aftermath records and the hip hop mogul Dr. Dre.
His project “Section 80” sparked even more interest from hip-hop legends (Pharrell Williams, Jay-Z) to a point where his debut was expected to be a modern classic. And “Good Kid M.Α.Α.D City” was just that.

Now after “To Pimp A Butterfly” (our 2015 review here), a very jazzy and content heavy album that set the tone for 2015s musical and racial/political issues in the United States, Kendrick is back with a new album, titled "DAMN.".

I'll start off by saying "DAMN." is Kendrick Lamar's worst album yet. Is it bad? Definitely NOT. In fact, it will probably be better than most mainstream urban albums this year, but coming from two back to back classics in the genre is a very big shoe to fit. And this album has good moments but also flaws.

On this occasion, it seems as he took the time to address a few media news regarding his music and also give some religious references and social commentary.
From hard hitting club songs to a more soulful sound, his scope in this project is very wide (i.e. DNA, Feel). The production and mix of the record varies in quality which is something new in a "Kung Fu Kenny" album. Previous installments were mixed entirely by Ali, long-time Kendrick mixing engineer, and had impeccable mixing techniques and overall quality. Looking at the credits one can also note the absence of Dr.Dre's presence in the mixing part, famous for his great ear for sound- any artist would want to benefit from that.

Let´s take a deep dive into the track-listing (production credits courtesy of Genius):

BLOOD. (Produced by Bēkon & Anthony “Top Dawg” Tiffith)
We start the album with Bekon's vocals and a very cinematic feel, while Kendrick narrates an encounter with an elderly woman who seems lost, and when approaching the woman to offer help, she replies “you have lost something... Your life”. It ends with an extract from FOX news criticising his BET Awards performance of Alright stating he´s encouraging violence against law enforcement.

Kendrick has refused to comment on the true meaning of this on the Beats1 interview with Zane Lowe, claiming the art should speak for itself. Seeing the religious undertone of this record it´s safe to say the whole encounter is a metaphor for losing his way and being punished for it, with the old lady representing a greater knowledge, or God. Going astray and dealing with contradictions are recurrent themes throughout the whole record. 8 out of 10.

 

DNA. (Produced by Mike WiLL Made-It)

“I got loyalty, got royalty inside my DNA” this hard hitting song starts by describing different aspects Kendrick considers a part of his DNA, some of them being contradictory (“war and peace inside my DNA”), and heritage from his background living in the streets of Compton (“I got hustle though, ambition, flow inside my DNA), something he ask forgiveness for but seems something he can't let go. In the second part of the song (which has a great beat switch up by Mike Will Made It) he acts rather braggadocious about his accomplishments and tries to reinstate his position as the greatest rapper alive. Personally I think he gets too pretentious at times, comparing himself to Jesus (“Yeshua's new weapon”) while the whole prophet-like discourse may be slightly out of place. It’s just music after all. I give this song 7 out of 10.

YAH. (Produced by Sounwave, DJ Dahi & Anthony “Top Dawg” Tiffith)

This track starts with a shout-out from Kid Capri (Legendary hip hop DJ) and the title itself refers (once again) to God “Yahweh”. I LOVE the beat on this song, the eerie sample and the drum break have a spacey feel that brings me back to the 90s, and Kendrick´s performance breaks the mold by singing throughout the record in a very creative way. The song starts off by him saying he´s changing his ways and getting rid of the “redundant weight” of his close circle (“Keep family close, get money fuck bitches”). The second part he mentions the FOX news situation, accusing them of using his music for profits, and also reaffirming his religious beliefs by saying he´s an Israelite and color is only a word when it comes to this idea (“I´m an Israelite, don´t call me black no mo´”). There's also a mention to Deuteronomy, in which Moses proclaims the plagues upon Earth, Kendrick strongly believes we are living the 9thone. Now I like the overall feel of the song in terms of sound, the second half´s religious references can throw some people off, but the idea´s out there for those who want to digest it. I give it 7 out of 10.

ELEMENT. (Produced by Sounwave, James Blake & Ricci Riera)

Again we hear an intro by Dj Capri -the start gives off a throwback mixtape vibe, which is great- and the beat is an excellent mix of samples and hard hitting drums/bass that fits Kendrick perfectly (his production team always does a perfect job at finding his sound). Kendrick goes back at stating he´s the greatest rapper alive and dare others to go at him on songs (something he did in the infamous “Control” verse). The hook is catchy but there are some nuances, specially in the ad-libs, that throw me off and sound a bit lazy. Was K.Dot trying to mimic something that Drake does well by doing it better? Either way it didn´t come out as good as the Canadian usually does and it shows on the track. I give this song a 6 out of 10.

 

FEEL. (Produced by Sounwave)

When is Kendrick going to stop playing around and do a whole album with his inhouse producer Sounwave? Their duo is incredible whenever they work on a song by themselves (see ADHD and Bitch Don´t Kill My Vibe). This track is definitely a standout of the project and its sound might just as well fit the previous album “To Pimp A Butterfly”. “Ain´t nobody praying for me”. That´s the central topic and it comes across in a way only Kendrick can deliver. The Bossa Nova inspired drums and chords are the perfect carpet for his entrance in the track. He sounds conflicted by giving away so much for the culture and the fans, but who´s rooting for him at the end of the day? I give this track a 9 out of 10.

LOYALTY. Produced by DJ Dahi, Sounwave, Terrace Martin & Anthony “Top Dawg” Tiffith

Loyalty. The track kicks off with a very well edited/flipped Bruno Mars sample and Dj Dahi´s pre-chorus vocals that give a very anthem-like feel to the song. Kendrick teams up with Rihanna to comment on the value of loyalty (going back to the song Yah and the topic of narrowing the circle around him). I have issues with this particular track, one being the overall mixing, which seems lackluster; it lacks brightness in both the beat and Rihanna´s vocals, something that surprised me in a Kendrick song. Also some of the adlibs leading up to the chorus seem lazy and off beat, which could be intentional but it didn´t make it for me. The topics at hand are laid out very clear and easy enough, maybe to gain commercial appeal, as this seems to be the next video single off the project, having RiRi on it. I give this one a 5 out of 10.

PRIDE. Produced by Steve Lacy & Anthony “Top Dawg” Tiffith

As the title indicates, this track starts off describing the feeling of pride in first person, with a rock-inspired beat (the guitar stabs and hard drums are a standout of the track, well put together by Steve Lacy). The hook is hypnotic, with Kendrick´s falsetto blending very well with Anna Wise singing, a combo that worked well for past projects (see her active participation in TPAB). In the second part, Kendrick explores the idea of a perfect world where emotions can be shown, and pride is no longer a common feeling as currently in society, exposing other things he would do for this perfect world, like unifying religion. I think sound-wise this track is very well mixed, nothing sounds off and the vocals are on point dancing with the instrumental. He gets the point across well enough, without taking any risks. I give this track a 7 out of 10.

HUMBLE. (Produced by Mike WiLL Made-It)

Unapologetic - the first thing I thought when listening to the first single off this album, Humble. The beat, though simple, with a piano melody and 808 drums, catches the ear and Kendrick´s delivery floats as he transmits his idea of not having much before, as opposed to now, after gaining fame through music. He looks at his achievements and his change of lifestyle. In an ironic way, he´s not being humble at all, but demands other rappers to be so, as he´s the best in his field. He´s been unapologetic in the past (see the track Michael Jordan off his debut EP “Overly Dedicated”) but now with the accolades and critical acclaim, his assertion gets stronger and fresher than before. Another stand-out of the project - I give this one an 8 out of 10.

LUST. (Produced by DJ Dahi, Sounwave & BadBadNotGood)

Dj Dahi, Sounwave and BadBadNotGood producing the same song, and you can tell. One of the best productions on the album. The reversed drums take you on a journey to an everyday hood routine, starting off with the male version, and then moving to the female version of it. I never thought RAT BOY and Kendrick could sound good together but they actually do, the exchange in the chorus, though experimental, is very creative. On the second part of this record he explores his own routine and his feelings when finding out about the surprising (for some) Donald Trump election, not good for the black community (as many others) in the United States, I like his singing chorus on this one, and the depiction of the mundane routine many people follow in these communities makes it relatable. I give this track a 8 out of 10.

LOVE. (Produced by Teddy Walton, Sounwave, Greg Kurstin & Anthony "TopDawg" Tiffith)

One of my favorite tracks off the project. It´s simple but it hits home. A song Kendrick dedicates to his fiancée, going through many things that he considers key for a relationship, such as trust -“If I minimized my net worth, would you still love me?”- or friendship -“You´re a homie for life”. The beat on this is perfect to evoke all these emotions and Zacari´s chorus and vocal performance is probably the best on the whole album, sounding very catchy and right where it needs to be. I give this song a 9 out of 10, mainly because you don´t need to sound deep or intricate to make a very good love song, and he achieved that.

XXX. (Produced by Mike Will Made It, DJ Dahi, Sounwave & Anthony "TopDawg" Tiffith)

This 3-part song kicks off with an hypnotic beat from Mike Will Made It (they should collaborate more often), with Kendrick talking as a conflicted young black man, determined to be a rapper and not hesitating to harm others in his path “I´ll chip a nigga little bit of nothin´”. In the second part with a beat switchup to a more aggressive old school West Coast feel, Kendrick tells the story of a person from his old neighborhood asking for guidance as he has thoughts of retaliation for the death of his only son “K.Dot would you pray for me?” says the man. Contrary to what the man would think, Kendrick shares his anger and willingness to retaliate for the incident, while he also sees it as an act of cowardness. Lastly we hear Kendrick going to talk about gun control to a group of kids, exposing the contradiction in his mind at the moment. Now when the tracklisting for this album came out, seeing U2 as a guest artist made me rather sceptical about this specific song, but it totally exceeded my expectations. U2 do just enough to contribute to the third act of this track, keeping it balanced. Bono laid a simple and meaningful chorus, the third beat is my favorite of the track, very laid back and the bassline follows perfectly. Kendrick goes to examine his thoughts on America, as a place with a lot of confusion and madness (hence the title XXX, as himself admits to Zane Lowe in the Beats1 interview). I give this track an 8 out of 10.

FEAR. (Produced by The Alchemist)

Alan the Alchemist, one of my favorite hip hop producers of all time teams up with Kendrick on this one. You can tell it's him as soon as the eerie vocal sample and drums come in, very in his line of production, sublime. Kendrick goes on to describe his idea of fear, from the point of view of somebody that harms out of fear, also his fear of death, of losing his wealth and fear of God. I like the way the vocals are reversed in the initial chorus, repeating the low pitched voice words "Why god, why god, do I gotta suffer?" (for any audio freaks that want to reverse this part back, you can find this out further on in the track). His singing is also on point. I give this track an 8 out of 10 and wish to hear more Kendrick/Alchemist in the future.

GOD. (Produced by Ricci Riera, Sounwave, DJ Dahi, Bēkon, Cardo & Anthony "TopDawg" Tiffith)

"This what God feel like". This Cardo produced song explores this idea, in a braggart kind of way "Laughing to the bank like..." Now I expected another theme in his lyrics seeing the title, but again, never judge a book by its cover, as the saying goes. I have several issues with this track. It's the worst track on the album in my opinion. The chorus sounds lazy (maybe more vocoder vocals would have fixed it?), and the delivery gets very simplistic at times, sounding (again) similar to something Drake would have done, and surprisingly enough at times it also reminds me of Vic Mensa (his early work is worth a listen, later music has been inconsistent). I never had a serious issue with Kendrick's originality until this point, so I wonder if it was somehow intentional. The instrumental doesn't do it for me as well, too bright and flashy being the track in between two classic flavored songs. I give this one a 4 out of 10.

DUCKWORTH. (Produced by 9th Wonder)

A song about choices and consequences. Definitely a standout track of the album lyrically, as Kendrick performs one of the best story-telling of his career so far. And the fact that he kept this story to himself and used a 9TH Wonder beat for it (another legendary hip hop producer) makes it even greater. What would have happened if the now owner of his label Top Dawg had killed his father in that incident? Kendrick assumes that nothing bad or close to the ironic outcome we see today. The way it ties back to the beginning of the album gives some coherence to the general message. I give this song a 9 out of 10.

 

The race to be in the Mount Rushmore of rap is on. To be in the same spot as the Jays and the Pacs and the Biggies is wanted and cherished by many, but Kendrick is on pole position, and this album seems like a left turn for that purpose. I only wonder what if tracks like DNA and Duckworth had been built in a more cohesive conceptual album. Kendrick leaves a lot open to interpretation and a little bit of clarification on some of the ideas and messages thrown at us listeners would have helped to grab more attention. By now there are many “conspiracy theories” about the real purpose and concept of this project but being objective and judging what we have in front of us, this is arguably not a project we'll have as one of the greats; a good album in its own right, maybe. Its flow is impeccable as always, the instrumentals are on par, but the execution of some of these ideas and even the sound design of some of these tracks doesn’t match up the standout tracks, nor do they tie in any conceptual way.

 

Top Dawg Entertainment, Aftermath Entertainment, Interscope Records, 14.04.2017

 

Special thanks to the good people at Clocksound for giving me the opportunity to express my thoughts on this one, very much appreciated :)