>Parallax< by DSO Berlin & Berlin Atonal @ Kraftwerk, Berlin

Η συναυλία 'Parallax' ήταν το αποτέλεσμα της συνεργασίας του φεστιβάλ Berlin Atonal με την Γερμανική Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης (Deutsches Symphonie-Orchester Berlin). Το Berlin Atonal είναι ένας εδραιωμένος πια θεσμός, με αποστολή την προώθηση της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας. Το κυρίως Φεστιβάλ γίνεται κάθε Αύγουστο και είναι μια από τις όχι μόνο μαζικές, αλλά και ποιοτικές μουσικές συναντήσεις.

 

Η Γερμανική Συμφωνική ορχήστρα του Βερολίνου, με έδρα το Konzerthaus, ακολουθεί την παγκόσμιας αναγνώρισης Berliner Philarmoniker και προσφέρει ένα υψηλής ποιότητας συμφωνικό ήχο. Την ορχήστρα διηύθυνε ο νέος και γεμάτος ενέργεια Robin Ticciati.

 

Είχαμε πρόσβαση στο Kraftwerk, την έδρα του Atonal, όπου δόθηκε η συναυλία 'Parallax' και άλλη μια φορά μπορέσαμε να παρατηρήσουμε το επιβλητικό κτίριο και να σκεφτούμε σχετικά με τις συνυποδηλώσεις της μετατροπής ενός εργοστασιακού χώρου σε συναυλιακό.

 

Τα έργα στο πρόγραμμα και η μεταξύ τους συνάφεια ήταν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές της συναυλίας. Διέκρινε κανείς στο πρόγραμμα την δημιουργία ενός διαλόγου μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος της μουσικής.

Ο J.S Bach βρέθηκε αμέσως πριν τον, ως πριν λίγο καιρό, σύγχρονο G. Ligeti, δείχνοντας ότι οι διοργανωτές φαίνεται να γνωρίζουν καλά πως οι πρακτικές της εποχής του μπαρόκ επανέρχονται στη σύγχρονη μουσική δημιουργία και πως, ίσως, ο Bach, παρ΄ότι παλαιότερος, φαίνεται να είναι πιο κοντά στους σύγχρονους δημιουργούς από τον Tschaikofsky ή τον Brahms.

 

 

Ακούσαμε το έργο του Ligeti 'Atmosphères' (1961), που θεωρείται ένα από τα έργα-σταθμούς για τη νέα μουσική δημιουργία (Neue Musik). Αυτή η σύνθεση ακούγεται και στην ταινία 'Οδύσσεια του διαστήματος' του Stanley Kubrik. Αμέσως μετά, και σε διάλογο με τον Ligeti, ήρθε το 'Cycλοmorphia' του Paul Jebanasam, για electronics και έγχορδα.

 

Το πρόγραμμα αποτελείτο από διαλόγους: Ενώ την συναυλία άνοιξε ο μονόλογος της αρπίστριας, που ερμήνευσε την Sequenza II για σόλο άρπα, του L. Berrio, ήρθε αμέσως μετά να σχολιάσει το πρώτο έργο το ' The Unanswered Question' του C. Ives και το πρόσφατο 'The Answer Unquestioned' των V. Tricoli και PYUR επεδίωξε μια αντιστροφή του σχολίου του Ives.

 

Η βραδιά προσέγγισε το τέλος της με το έργο 'La mer' του C. Debussy, της αρχής του περασμένου αιώνα. Σε αυτό διακρίνονται καθαρά οι τάσεις που θα καθορίσουν την περίοδο και θα οδηγήσουν να ξεπεράσει η μουσική τα όρια του τονικού συστήματος. Πέραν αυτόν, το έργο συγκινεί με τον πλούτο και την διαδοχή των ορχηστρικών χρωμάτων και κυλά από τονικότητα σε τονικότητα σαν το θαλασσινό νερό.

 

Με την σύνθεση του Moritz von Oswald ' Reminiscenza' δόθηκε μια απάντηση έναν αιώνα μετά στην πασίγνωστη σύνθεση του C. Debussy. To έργο του σημαντικού Γερμανού παραγωγού βασίζεται σε μια ανάγνωση της 'Θάλασσας' του Γάλλου εξπρεσιονιστή.

 

Ενδιαφέρον είχε η οργάνωση της συναυλίας στον χώρο και η επιλογή να εκτελεσθεί σχεδόν κάθε έργο σε διαφορετικό σημείο του χώρου. Η άρπα τοποθετήθηκε ψηλά και τράβηξε την προσοχή από την σκηνή. Κατά την ερμηνεία του 'Cycλοmorphia' ο dj και η ορχήστρα εγχόρδων στάθηκαν αντικριστά, στις δύο άκρες της αίθουσας. Η ορχήστρα έπαιξε τον Bach όρθια, στην μέση του χώρου, καλώντας το κοινό να φτιάξει ένα κύκλο, ενώ για τα δύο τελευταία έργα πήραν οι μουσικοί θέσεις στην μεγάλη σκηνή και συγκεντρώθηκε εκεί το ενδιαφέρον του κοινού.

 

Προσφέρει μεγάλη ευχαρίστηση η εκτέλεση έργων, που έχουν γραφτεί σε διάλογο μεταξύ τους. Η χωροταξική οργάνωση αυτού του διαλόγου προσέφερε παραστατικότητα και ζωή στο γεγονός.
Για να παρακολουθήσει κανείς όλο το πρόγραμμα, έπρεπε να 'ξεβολευτεί' αρκετές φορές και να προσαρμοστεί σε διαφορετικά μουσικά περιβάλλοντα. Είχε απαιτήσεις από τους ακροατές και ξέφυγε από μια πιο κλασική διάρθρωση, όχι χωρίς κάποιο κόστος.

 

Ο χώρος ήταν ιδανικός για να στηθεί ο διάλογος μεταξύ των σχημάτων και των έργων, ενώ η βιομηχανική του αισθητική ήταν πιο κοντά στην 'ψυχράδα' που χαρακτηρίζει αρκετά έργα της Neue Musik. Με την επιλογή αυτού του χώρου, κερδίσαμε, λοιπόν, σε παραστατικότητα και απόδοση των ηλεκτρονικών ήχων, χάσαμε, όμως, κάτι από την γλύκα του ορχηστρικού ήχου. Η ενίσχυση των εγχόρδων ήταν διακριτική και με μια ποιότητα που δύσκολα συναντά ακόμη και ένας τακτικός ακροατής.

 

Η συνεργασία του Atonal με την Συμφωνική Ορχήστρα μπορεί να προσφέρει χώρο και χρόνο στην σύγχρονη μουσική, κάτι εντελώς απαραίτητο, μιας και η τόσο ενδιαφέρουσα μουσική δημιουργία των τελευταίων 60 χρόνων (από την συνάντηση για την Neue Musik το Darmstadt) σπάνια βρίσκει τα ακροατήρια που αναλογούν στην σημασία και την ποιότητά της. Είναι αναγκαίο αυτό το σημαντικό κομμάτι του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού να στηριχθεί από ισχυρούς θεσμούς, για να αντέξει την πίεση από την ποπ υποκουλτούρα και την εμμονική προσκόλληση στην κλασική και ρομαντική περίοδο.
Με ενδιαφέρον αναμένουμε τις επόμενες κινήσεις σε αυτή την κατεύθυνση και θα είμαστε εκεί να καλύψουμε αυτά τα πολιτιστικά γεγονότα.

 

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα το τμήμα επικοινωνίας της Deutsches Symphonie-Orchester Berlin για την πρόσκλησή τους να καλύψουμε το ξεχωριστό event >Parallax< στον εξαιρετικό χώρο του Kraftwerk Berlin.